İspanya hariç NATO ülkeleri yeni savunma hedefini belirledi

Aksel Buzuter / 23.06.2025 08:31

NATO üyesi ülkeler, ABD Başkanı Donald Trump’ın baskısıyla savunma harcamaları hedefini gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) %5’ine çıkarma konusunda anlaşmaya vardı.

NATO bayrağı

Ancak İspanya, bu hedefe uymayacağını açıkladı. Bu çıkış, ittifakın birlik mesajı vermeyi amaçladığı Lahey Zirvesi öncesinde dikkat çekici bir çatlağa işaret etti.

Yeni hedef belli oldu

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin önerisiyle belirlenen yeni çerçevede, %3,5’lik doğrudan askeri harcama hedefinin yanında, %1,5 oranında da siber güvenlik ve askeri ulaşım altyapısı gibi dolaylı kalemlere yatırım öngörülüyor. Böylece toplam savunma yükümlülüğü %5’e yükselmiş oldu.

Pazar günü diplomatlar yeni hedef üzerinde uzlaşmaya vardıktan sonra konuşan İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, ülkesinin yalnızca %2,1’lik GSYİH oranında harcama yaparak NATO’nun “çekirdek askeri gerekliliklerini” karşılayabileceğini savundu ve %5 hedefini reddetti.

İspanya’nın açıklaması

Sanchez, İspanyol televizyonuna verdiği demeçte, “Diğer ülkelerin savunma harcamalarını artırma iradesine saygı duyuyoruz ancak biz bunu yapmayacağız,” dedi. NATO verilerine göre İspanya, 2024 yılında GSYİH’sının sadece %1,24’ünü savunmaya ayırarak ittifak içindeki en düşük oranlı savunma harcamasını gerçekleştirmişti.

Trump’ın eleştirisi

ABD Başkanı Donald Trump, zirve öncesi yaptığı açıklamada, İspanya’nın “herkes gibi ödemesi gerektiğini” vurguladı ve Madrid’in düşük savunma harcamalarıyla “meşhur” olduğunu söyledi. Ancak Trump da ABD’nin yeni %5 hedefini karşılaması gerekmediğini ima ederek, Washington’un Avrupa’yı uzun yıllardır koruduğunu belirtti.

ABD’nin 2024 yılı savunma harcaması GSYİH’nın %3,19’una denk geliyor.

Sosyal harcamalar

Sanchez, %5’lik hedefin kabul edilmesi halinde emeklilik ödemeleri gibi sosyal harcamalarda ciddi kesintilere ya da vergi artışlarına gidilmesi gerekeceğini savundu. Ayrıca 20 Temmuz’da yapılacak Senato seçimlerinde iktidardaki Sosyalist Parti’nin sandalye kaybetmesinin beklendiği bir dönemde bu kararın siyasi risk oluşturduğu değerlendiriliyor.

NATO'dan esnek dil

Zirve metnindeki yükümlülük ifadesi “we commit” (taahhüt ediyoruz) yerine “allies commit” (müttefikler taahhüt eder) şeklinde formüle edilerek, İspanya’ya yasal bir muafiyet alanı tanındı. Reuters tarafından görülen bir mektupta, NATO Genel Sekreteri Rutte’nin Sanchez’e “askeri hedefleri kendi yol haritanız doğrultusunda karşılama esnekliği” sunduğu belirtildi.

Diplomatlara göre, yeni %5 hedefinin son metinde uygulanma süresi 2035 olarak belirlendi; 2029’da da bir ara değerlendirme yapılacak.

NATO yetkilileri, İspanya’nın yalnızca %2,1 savunma harcamasıyla hedeflenen askeri kabiliyetleri sağlayabileceği konusunda kuşkulu. Bu hedeflerin detayları gizli tutulduğu için maliyetleri bağımsız olarak teyit etmek mümkün değil.

Avrupa ve güvenlik

Yetkililer, Rusya’nın artan askeri tehdidi karşısında Avrupa’nın güvenlik yükünü daha fazla üstlenmesi gerektiğini vurguluyor. ABD’nin askeri önceliklerini Asya-Pasifik’e kaydırması da bu gerekçeyi güçlendiriyor.

Kaynak: gdhDigital