Rumların aldığı Barak MX hava savunma sistemi S-300’ü hatırlattı

Tulu Berke Saz / 13.09.2025 14:44

Yıl 1997. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, hava savunma için önemli bir adım attı. Rusya’dan o yılların en önemli hava savunma sistemlerinden biri olan S-300’e sipariş verdi. Türkiye bu teslimatı önledi. 28 yıl sonra bu sefer Rumlar, İsrail’den AESA radar sistemli etkili bir hava savunma sistemi olan Barak MX’i aldı. Teslimat yapıldı. Füzeler dengeleri değiştirebilir mi? Etki alanı nedir?

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) uzun yıllardır Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) karşı tutumu belli. Rumların en büyük korkusu herhangi bir çatışmada yoğun Türk Hava Gücü. Buna karşı 1974’ten bu yana savunmanın yanı sıra hem politik hem de diplomatik manevralar yapıyor.

S-300 Krizi

1997’deki S-300 alım girişimi, Türkiye’nin hem Rusya hem de NATO’ya ısrarlı itirazları sonrasında engellenmişti. O dönemin modern sistemleri yoğun baskı ile Rumlar S-300’ü Yunanistan’a devretmek zorunda kaldı.

Rumlar ile Yunanistan arasındaki anlaşmada, S-300 karşılığında, yine Rus yapısı TOR-M1 hava savunma sistemleri ile havan topçu sistemleri takas edildi. Bu arada TOR-M1’lerin yaklaşık menzilleri de 12 km civarında.

S-300’ler Girit’te depoya konuldu. Ancak zaman zaman Yunanlıların Türk uçaklarına radar kilidi atmaları, sonrasında da Rusya ile iş birliği ile sistemi 2013’te tekrar aktif etti. Test atışları yaptı.

Türkiye’nin S-400 alması ciddi kriz oluştururken Yunanistan’ın bu sistem varlığı hiç bir şekilde gündem olmadı.

Halen Yunanlılar, Türkiye’deki Anadolu Kartalı Tatbikatı’nın kendi versiyonları olan Andrevida Hava Üssü ve Girit’teki Iraklion Hava Üssü merkezli yapılan tatbikatlarda sistemi simüle ederek hem kendi hem de aralarında İsrail de dahil farklı hava kuvvetlerine bu eğitimi veriyor.

Yeni kriz Barak MX

GKRY’nin ikinci adımı da 1998’de yine Rusya’dan Buk M1-2 alımı oldu. Ancak uzun yıllar sonrasında gerekli bakımları yapılmayan ve etkin personel tarafından kullanılmayan TOR-M1 ve Bul M1-2 sistemlerinin kullanılamaz hale geldiği açık kaynaklarda yer alıyor. Bunların yerine Rumlar İsrail ile görüşerek Barak MX konusunda el sıkıştı.

Çok katmanlı hava savunma

BARAK MX ailesi, İsrail tarafından geliştirilen ağ merkezli çok katmanlı hava/missil savunma platformu. Kısa–orta–uzun menzilli farklı “interceptor” (MR / LR / ER) füzeler sistemde yer alıyor. Amaç uçak, helikopter, İHA/drone, seyir füzesi ve belli düzeyde taktik balistik tehditleri tespit edip imha etmek.

BARAK MX, modüler, ağ-merkezli mimari: Radarlar, komuta-kontrol, fırlatıcı ve farklı interceptor tipleri birleştirilebiliyor; birimler birbirinin sensör/fırlatıcı yeteneğini kullanarak kapsama genişletebiliyor.

Füzenin menzil farklı modellere göre şöyle:

• • BARAK MR (MRAD) ≈ 35 km.
  • BARAK LR (LRAD) ≈ 70 km.
  • BARAK ER (ER) ≈ ~150 km (ER versiyonu ek bir booster sistemine sahip).
    Bu rakamlar üretici/analiz raporlarıyla tutarlı veriler olarak sunuluyor. Vikipedi+1
• İTKİ VE MANEVRA: Çoğu versiyon çift darbeli (dual-pulse) roket motoru, yüksek manevra kabiliyeti (yüksek G değerleri) ve terminal fazda aktif radar arayıcıya sahip. Bu da deniz-skimming seyir füzeleri ve manevra yapan hedeflere karşı etkinlik sağlıyor.
• Savaş başlığı / kill mechanism: Proximity (yakın patlama) tipinde yüksek olasılıklı parça-etkili harp başlığı; “hard-kill” amaçlıdır.
• Fırlatıcı & kapasite: Mobil hücre başına genellikle 8 hücreli fırlatıcı modüller; hava ve deniz (VLS/karasal) konfigürasyonları mevcut.
• Elektronik harp & ağ dayanıklılığı: Yüksek ECM bağışıklığı, datalink ile iki yönlü iletişim (komuta-kontrol <-> füze) ve çoklu hedefe aynı anda angaje olabilme yeteneği bildiriliyor.

150 km menzil Türkiye için tehdit

BARAK ER’nin ilan edilen yaklaşık 150 km menzili doğruysa, Adanın en yakın ana kara parçası Türkiye’nın kıyılarına kadar etki gösterebilir. Bunun anlamı, uçak, helikopter, helikopter ve İHA gibi hava araçları aynı zamanda da seyir füzesi ve kısıtlı olarak balistik füzeleri vurma kabiliyetine sahip olabilir.

İsrail’a istihbarat

Füzelerin tehditinin yanı sıra önemli konu radar ve sensör sistemlerinin açık olduğunda KKTC ve kıyılarımızı izleyecek olması. Bu bilgilerin İsrail tarafından kontrolü veya verilerin aktarılması da istihbarati açıdan ciddi bir sıkıntıyı ortaya koyuyor.

Azerbaycan’ın BARAK MX ilgisi

Azerbaycan, uzun yıllardır İsrail yapısı BARAK MX ile ilgileniyor. Bazı kaynaklar sistem ile ilgili 2023’te anlaşma yapıldığını iddia etse de sistemin teslimatının olup olmadığı ise kesinlik taşımıyor.

Karabağ Savaşı ile birlikte işgal altındaki topraklara yeniden kavuşulmasıyla Azerbaycan hava savunma sistemlerine önemli yatırım yapmaya başladı. Azerbaycan savunma konusunda İsrail ile yakın ilişki içinde.

Azerbaycan, açık kaynaklara göre sistemin imalatçısı İsrailli IAI şirketi ile 1,2 milyar dolarlık anlaşma imzaladığı belirtiliyor. BARAK MX’in kara ve deniz konuşlandırma seçenekleri, modüler mimarisi ve farklı menzile sahip füzeleri ile Azerbaycan’a iki farklı opsiyon sunuyor. Bunlar kara konuşlu olmasının yanı sıra Hazar Denizi üzerinden gelebilecek tehditlere karşı (seyir füzesi ve kamikaze drone vb.) savunma imkanı veriyor.

Kaynak: tolgaOzbek