Rusya, T-90M ana muharebe tankı üretimini hızla artırıyor

Burak Seletuz / 21.06.2025 08:23

Ukrayna’daki savaşın dördüncü yılına girmesiyle birlikte Rusya, en modern ana muharebe tankı olan T-90M Proryv üretimini ciddi biçimde hızlandırdı.

T90M tankı

Açık kaynaklı araştırma grubu Conflict Intelligence Team (CIT) tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre, 2024 yılı itibarıyla yıllık üretim kapasitesi 280 ila 300 adede ulaşmış olabilir.

Rapora göre bu üretim artışı, Rusya’nın eldeki tank rezervlerinin neredeyse tükenmesi ve uzun vadeli muharebe kapasitesini sürdürebilme ihtiyacıyla bağlantılı.

2020’de seri üretim başladı

T-90M’nin tam ölçekli üretimi 2020’de başlarken, o tarihe kadar Rus ordusu yaklaşık 120–150 adet orijinal T-90 ve 280 civarında T-90A varyantını envantere katmıştı. Modernize edilmiş T-90M tanklarının seri teslimatları ise Ukrayna işgalinden kısa bir süre önce başladı. Şubat 2022’ye kadar cephe hatlarına en az 66 ila 85 adet T-90M tankı konuşlandırıldı. Ayrıca Kazan Yüksek Tank Komutanlığı Okulu’na da 10 adet teslim edildi.

CIT, 2022’de Uralvagonzavod tesisinde yaklaşık 60–70 adet, 2023’te 140–180 adet, 2024’te ise 200’ün üzerinde tank üretildiğini tahmin ediyor. Üretim hem sıfırdan imal edilen hem de modernize edilen tankları kapsıyor. Şirketin üretimi 24 saatlik vardiyalarla sürdüğü, yeni kaynak ve işleme istasyonları için ihaleler açtığı ve üretimi artırmaya yönelik teknik modernizasyonlara giriştiği bildirildi.

“Yeni zırhlı gövdelerin bulunabilirliği şu anda üretimi sınırlayan bir faktör değil,” diyen CIT, hâlihazırda üretilen tüm T-90M tanklarının sıfır üretim olduğunu vurguluyor.

Cephede 500’e yakın aktif T-90M

Savaşın başlamasından bu yana Rusya’nın 540–630 adet T-90M ürettiğini belirten CIT, görsel olarak teyit edilen 130’dan fazla imha edilmiş, hasar görmüş veya ele geçirilmiş tankla birlikte, aktif hizmetteki T-90M sayısını 410–500 adet olarak tahmin ediyor. Bu, toplam Rus tank filosunun yaklaşık %15’ine denk geliyor.

CIT’nin değerlendirmesi, Batılı kaynakların daha düşük üretim tahminlerini de çürütüyor. Örneğin The Economist gibi yayınlar yılda 30 tank üretildiğini ileri sürerken, CIT tren katarlarında taşınan tanklar, farklı cephelerdeki görüntüler ve Rus savunma sanayii ihalelerinden elde edilen verilerle çok daha yüksek üretim rakamlarının geçerli olduğunu savunuyor.

Başlangıçta üretimin modernize edilen T-90A’lara dayandığını ancak bu stokların tükenmesiyle artık tankların sıfırdan üretildiğini belirten araştırmacılar, yüksek teknoloji bileşenlerinde yaşanan tedarik sorunlarına rağmen T-90M’lerin gelişmiş ateş kontrol sistemleri gibi temel kabiliyetlerle üretilmeye devam ettiğini bildiriyor.

Kayıplar yüksek, üretim yetersiz

Ancak üretim, cephedeki kayıpların hızına yetişemiyor. Açık kaynak analizlerine göre Rusya, 2022’den bu yana 3.000’den fazla tank kaybetti. Yalnızca 2024’te bu sayı 1.050–1.100 arasında. 2025’te bu kayıpların azalması beklense de, zırhlı birliklerin istikrarını koruyabilmek için üretimin devamı kritik.

Uralvagonzavod’un üretim kapasitesini artırmaya yönelik yeni yapısal yükseltmeler ve ekipman yatırımları için çok sayıda ihale açtığı tespit edildi. Bunların büyük kısmının 2024–2025 arasında tamamlanması planlanıyor. Ancak üretimi daha da artırmak için çok daha büyük ölçekli yatırım ve modern ekipman erişimi gerektiği belirtiliyor.

NATO İçin stratejik alarm

CIT, Rusya’nın üretim kapasitesini kısıtlamanın NATO’nun caydırıcılık stratejisinin temel taşlarından biri olması gerektiğini savunuyor. Raporda, “Rusya’nın askeri üretimini sınırlamak, Avrupa’daki istikrar için hayati öneme sahiptir. Ekipman üzerindeki hedefli ihracat kontrolleri ve ikincil yaptırımların uygulanması elzemdir,” ifadelerine yer veriliyor.

Tahminlere göre, savaş sona erdiği takdirde Rusya, mevcut eğilimle üç yıl içinde yaklaşık 1.000 yeni tank, on yıl içinde ise 3.000’e kadar T-90M üretebilir. Bu durum, sadece Ukrayna için değil, tüm bölgesel güvenlik dengeleri açısından uzun vadeli riskler doğurabilir.

Kaynak: gdhDigital