TEI, IDEF 2025’te Türkiye’nin yerli motor başarılarını vurguladı

Tulu Berke Saz / 25.07.2025 21:11

TEI, Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı IDEF 2025’te, Türkiye’nin havacılık motorlarında geldiği seviyeyi gözler önüne seren kapsamlı bir sunum gerçekleştirdi.

KAAN

İnsansız hava araçlarından milli muharip uçağa kadar farklı platformlara güç verecek motorları sergileyen TEI, dikkatleri üzerine çekti. TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, fuar kapsamında yaptığı açıklamalarda motorların teknik detaylarını ve gelinen aşamaları kamuoyuyla paylaştı.

Gökbey’in kalbi: TEI-TS1400 seri üretime hazır

Fuarda en fazla ilgi gören ürünlerden biri, Türkiye'nin ilk yerli ve milli genel maksat helikopteri Gökbey’e güç veren TEI-TS1400 turboşaft motoru oldu. Bu motor, Türkiye'de tasarlanıp üretilmiş ve insanlı bir hava aracında uçuş gerçekleştirmiş ilk jet motoru olarak kayıtlara geçti.

Motorun Gökbey ile 19 Nisan 2023’te gerçekleştirdiği ilk uçuş sonrası zorlu dayanıklılık testlerinden geçtiğini belirten Akşit, “Motoru uluslararası sivil havacılık otoritelerinin belirlediği tüm zorlu senaryolarda çalıştırdık. 1660 beygire kadar zorladık ve tüm testlerden başarıyla geçti” dedi. Seri üretim sürecine geçildiğini belirten Akşit, fiyat pazarlıklarının da büyük ölçüde tamamlandığını ifade etti.

TF6000: Kızılelma ve ANKA-3’e milli güç

Akşit’in dikkat çektiği bir diğer önemli gelişme, Türkiye'nin sıfırdan tasarladığı ilk askeri turbofan motoru olan TF6000 idi. Bayraktar Kızılelma ve ANKA-3 gibi insansız savaş uçaklarına güç vermesi planlanan motor, Türkiye'nin ileri seviye motor tasarım kabiliyetinin somut bir göstergesi olarak değerlendirildi.

TF6000’in artyakıcılı daha güçlü bir versiyonu olan TF10000 üzerinde de çalışmalar sürüyor. Bu motor, Kızılelma gibi insansız sistemlerin süpersonik yani ses üstü hızlara çıkmasını mümkün kılacak. Akşit, bu doğrultuda şunları dile getirdi:

Beşinci nesil bir uçağın en temel özelliği, F-16 gibi arkada koca bir alev çıkaran artyakıcıya ihtiyaç duymadan süpersonik uçabilmesidir.

PD170 ile irtifa rekoru: 40.000 feette yerli motor

Fuarda sergilenen bir diğer milli ürün olan PD170 turbodizel İHA motoru, kısa süre önce AKSUNGUR İHA ile gerçekleştirdiği 40.000 feet irtifa uçuşu ile dikkatleri üzerine çekmişti. Bu başarıyla dünya rekoru kırıldığını hatırlatan Akşit, “Rakip ülkeler 25.000 feet seviyelerinde kalmıştı, bu başarı onları da 30.000 feet için zorladı” sözleriyle rekabetin yönünü anlattı.

Lisans altından yerli üretime: Kara şahin motoru

TEI standında ayrıca, ABD menşeili olmasına rağmen Türkiye’de TEI tarafından lisans altında üretilen Kara Şahin helikopter motoru da yer aldı. Akşit’in verdiği bilgilere göre, şu ana kadar bu motordan 100’e yakın üretildi ve özellikle yaz aylarında orman yangınlarıyla mücadelede başarıyla kullanıldı.

KAAN için kritik eşik: TF35000 ve 2032 hedefi

TEI’nin en uzun soluklu hedeflerinden biri ise, Türkiye’nin ilk 5. nesil savaş uçağı olan Milli Muharip Uçak KAAN için geliştirilen TF35000 motoru. Tasarım olgunluğuna ulaşıldığını vurgulayan Akşit, 2032 yılına kadar motorun KAAN’a entegre edilmesini hedeflediklerini açıkladı.

Mevcut F-110 motorlarının bu sınıf için yeterli olmadığını belirten Akşit, “Gerçek bir 5. nesil uçak, artyakıcı olmadan süpersonik uçabilmeli. KAAN bunu ancak milli motorla gerçekleştirebilir,” ifadelerini kullandı. Geliştirme sürecinin planlanandan daha hızlı ilerlediğini de belirten Akşit, “Motor işinde son düzlükteyiz” diyerek iyimser bir tablo çizdi.

Kaynak: gdhDigital