ABD’nin düşen F-35’i Türkiye için mi üretilmişti?

Burak Seletuz / 28.08.2025 13:00

ABD Hava Kuvvetleri’ne (USAF) ait bir F-35A uçağının Ocak ayında Alaska’da düşmesine ilişkin kazanın, iniş takımlarındaki buzlanma ve hidrolik sıvısı sorunlarından kaynaklandığı açıklandı. Pilot fırlatma koltuğunu kullanarak kurtuldu, uçak tamamen kullanılamaz hâle geldi ve kazanın maliyeti yaklaşık 196.5 milyon dolar oldu.

Kaza yapan F-35’in, Türkiye’nin sipariş ettiği ve üretim hattındayken USAF’a kaydırılan 24 uçaktan biri olduğu anlaşıldı. Türkiye’nin sipariş ettiği 18-0016 kuyruk numaralı uçak, USAF’a teslim edilerek 19-5535 numarasıyla kayıt altına alınmıştı.

Türkiye, F-35A uçakları için 2014 yılında sipariş vermişti. Ancak 2019 yılında Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması üzerine ABD, Türkiye’yi programından çıkardı ve teslimatları durdurdu. ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye’nin S-400 alımının F-35’lerin güvenliği için tehdit oluşturduğunu açıklamıştı.

Kazanın nedeni: buzlanma ve hidrolik sorunu

Yakın zamanda yayımlanan rapora göre, uçak iniş takımlarında suyla kontamine olmuş hidrolik sıvısı nedeniyle buzlanma oluştu. Bu durum, F-35’in aviyoniklerinde bulunan otomatik yer operasyon modunun uçağın hâlâ havadayken iniş yapmış gibi algılanmasına yol açtı. Pasifik Hava Kuvvetleri (PACAF) tarafından yayımlanan sınıflandırılmamış raporda kazanın temel nedeni olarak bu durum gösterildi.

Raporun özetinde şu bilgi yer aldı:

“İlk kalkıştan sonra, kazaya karışan uçağın, burun iniş takımı (NLG) hidrolik sıvısının suyla kontamine olup donması nedeniyle düzgün bir şekilde geri çekilmedi; bu, burcun tam olarak açılmasını engelledi ve NLG’nin sola yatmasına yol açtı. Başlangıç kontrolleri tamamlandıktan sonra NLG hâlâ yaklaşık 17 derece sola dönüktü.”

Pilotun müdahalesi ve uçuş kontrol sorunları

Kazaya karışan pilot, görevdeki uçuş süpervizörü aracılığıyla Lockheed Martin mühendisleriyle konferans görüşmesi başlattı. Uçak yaklaşık 50 dakika bekledi ve ekip bir eylem planı geliştirdi.

Raporda, “Pilot, NLG tekerleğini merkeze almak için iki kez dokun ve kalk inişi gerçekleştirdi. Her iki deneme de NLG tekerleğini merkezleyemedi; kalkış sonrası sağ ana iniş takımı burcu ve ardından sol ana iniş takımı burcu, burcun içindeki buz nedeniyle tam olarak açılmadı. İkinci dokun ve kalktan sonra, geçerli tekerlek üzerindeki ağırlık sensörlerinin tümü, uçağın yerde olduğunu gösterdi ve uçak yerde uçuş kontrol moduna geçti. Ancak uçak hâlâ havadaydı ve kontrol edilemez hâle geldi. Pilot başarılı bir şekilde kendini fırlattı ve acil durum ekipleri bir dakika içinde olay yerine ulaştı.”

Pilot kendini fırlattıktan sonra F-35, deniz seviyesinden 3.205 feet (yaklaşık 977 metre) irtifaya ulaştı, ardından düştü.

Alaska’daki Eielson Hava Üssü’ndeki kazada F-35A tamamen kullanılamaz hâle geldi ve ABD Hava Kuvvetleri’ne maliyeti yaklaşık 196.5 milyon dolar oldu.

Kaynak: savunmaSanayiSt